Met het najaar in zicht krijgen veel mensen de neiging, om het een en ander op te ruimen, logisch want hier en daar begint het blad al te vallen. Het startsein om eens grondig in de tuin te gaan werken, maar is dat eigenlijk wel nodig? Voor wie een keurig glad gestreken gazon wil zien, absoluut een aanrader. Want ligt er blad op zo’n biljartlaken, dan zorgt dat voor een proces van bruiner worden van het gras. Als natuurtuinier heb je het dan toch wel gemakkelijk, je beschouwt het blad als welkom, een prima leverancier van voedsel voor je planten. Bovendien profiteren er allerlei dieren en insecten van. Wormen trekken het blad de grond in, slakken eten het blad en zetten het om in voedzame mest. Weer andere beestjes zoeken juist een bescherming onder het bladerdek, zo komen ze de winter door. En ja, die dienen weer als voedsel voor grotere dieren en zo is de cirkel weer rond.
Afval
Wat is afval, als je de natuur in gaat bestaat dit begrip niet, tenminste niet, als je kijkt naar het natuurlijk afval. Afgevallen takken, bomen die omgewaaid zijn, bladeren, afgestorven planten, ze verdwijnen op een of andere manier. Natuurlijke processen duren misschien iets langer, maar zijn effectief. Niemand loopt in de natuur met een bladhark rond, er wordt niet gemaaid of bemest. Nee de natuur is zelfredzaam, misschien moeten we juist daar een voorbeeld aan nemen. In Natuurtuin Kandoel bemesten we ook niet, alleen onze composthoop wordt eens in het jaar leeg gemaakt en rond de fruitbomen uitgestrooid. Een gedeelte van de planten wordt maar gemaaid, pas nadat deze het zaad hebben laten vallen. Zo kunnen we dan het volgende jaar weer op nieuwe bloemen rekenen. Een extra voordeel, want daardoor kost het natuurtuinieren haast niets.
Zwammen
Zwammen kennen we allemaal wel, de één beter als de ander, wie regelmatig op pad gaat zal er best veel kennen. Gemakkelijk op naam te brengen met handige app’s, welke je gratis kunt downloaden. Je moet dan wel weten wat voor herkenning belangrijk is, dus op de goede manier fotograferen. Je zult daarbij vaak op de knieën moeten gaan zitten, zodat je de zwam of andere paddenstoel van opzij kunt fotograferen. Een klein spiegeltje meenemen kan ook verhelderend werken, je ziet dan of het een plaatjes of buisjeszwam is. Begin je pas met deze nieuwe hobby, dan is een eenvoudig paddenstoelengidsje al een grote hulp. Begin met grote paddenstoelen, die zijn meestal vrij snel op naam te brengen. Houtzwammen, die op takken of op de stam groeien bijvoorbeeld, je kunt ze gemakkelijk bekijken. Kleur is een voornaam kenteken, ook de boom waarop de zwam groeit. Zo wordt het herkennen al een stuk gemakkelijker.
Geur
Geur speelt in de natuur een zeer grote rol, met geur lok je allerlei dingen aan. Vrouwtjes verleiden zo de mannetjes, ook paddenstoelen gebruiken hun geur. De bekendste is wat dat betreft de stinkzwam, deze ruik je al op tentallen meters afstand. Maar die lokt toch geen vrouwtjes zult u zeggen. Nee, maar toch is de verspreide geur van belang bij de voortplanting. Deze bijzondere stinkzwam komt uit een zogenaamd duivelsei tevoorschijn. Zijn hoed bestaat uit een schuimlichaam met daar bovenop een slijmerige groene laag, die de geur verspreid. Met name vliegen ruiken deze geur op grote afstand en gaan op zoek naar de stinkzwam. De vliegen snoepen van deze slijmlaag en zitten zo ook met hun pootjes daarin. De vlieg neemt zo de sporen mee naar een andere plek, waar dan weer een nieuwe zwam zich kan ontwikkelen.
Plaatjes
Plaatjeszwammen verspreiden hun sporen simpelweg, door ze te laten vallen, met wat wind worden de sporen meegevoerd. De bekendste is vanzelfsprekend de vliegenzwam, rood met witte stippen. Nu zie je ze nog niet veel, daar is het nog te vroeg voor. Andere zwammen komen al wel tevoorschijn, zo zie je al tal van parasolzwammen. Opvallend omdat ze tamelijk groot worden. Als een knots breken ze door de grond, waarna de hoed van de steel los komt en de parasol opengaat. Een restje van het omhulsel blijft achter aan de steel, het zogenaamde rokje. De hoed begint te groeien en het omhulsel breekt in stukken, wat wij als stippen zien. Als je het voorzichtig probeert kun je de stippen zo verwijderen. Bij de vliegenzwam spoelen de stippen er weleens vanaf na een stevige regenbui. Let altijd wel op, blijf voorzichtig, want er zijn erg veel giftige paddenstoelen. Laat ze dan ook staan, zodat ook een ander er nog van kan genieten.
Dieren
Dieren zijn opgegroeid in de natuur en het zit in hun genen, die weten precies welke exemplaren eetbaar zijn voor hun. U hebt vast al wel gehoord van het eekhoorntjesbrood, een bruine zwam. Eekhoorntjes, muizen en andere dieren lusten ze graag, maar ook slakken, met name naaktslakken kun je op deze paddenstoel aantreffen. Met wat geduld kun je aan de vraatsporen soms ontdekken welk dier ervan gegeten heeft. Zo leer je de natuur goed kennen, sporen vind je overal, zeker na een regenbui. In het zand kun je dan allerlei pootafdrukken zien en niet alleen van honden. In onze omgeving loopt meer rond als dat vele mensen weten. Zo kun je vlakbij dassensporen zien, maar ook sporen van de vos en de ree. Ga je op pad dan wordt zo de wandeling steeds boeiender. Krabsporen, veren enz. ze verwijzen allemaal naar de bewoners van ons buitengebied. Over wat er uitgepoept wordt zullen we het nog maar niet hebben, maar ook daaraan kun je dieren herkennen.
Christ Grootzwagers, Natuurvereniging Ken en Geniet.